Tiền vệ cánh hiện đại : Đa năng vs Thuần chủng

Trong bóng đá hiện đại, các tiền vệ cánh (TVC) luôn là chìa khóa để dẫn đến thành công cho các đội bóng giàu tham vọng, dù các TVC này thuộc các trường phái khác nhau như phòng ngự với Zanetti, tấn công như Ronaldo, Robben, kiến thiết như Beckham hay đa năng như Ribery. Trong Hattrick cũng vậy, vị trí TVC là vị trí khó lường nhất, nguy hiểm nhất, nhiều trường phái sử dụng nhất, gây nhiều tranh cãi nhất và cũng là vị trí huyền bí nhất.

Nhiều mùa trước khi các đội bóng có thể bố trí nhiều tiền vệ trung tâm (TVTT) tại trung tuyến thì hầu như các TVC bị bỏ quên. Không chỉ các TVC mà các hậu vệ, tiền đạo tài năng cũng bị xếp xó khá nhiều. Tuy nhiên với sự thay đổi về cách sắp xếp đội hình thì tầm quan trọng của TVTT bị giảm bớt. Điều này cũng có nghĩa là các vị trí khác cũng trở nên quan trọng hơn. Trong đó nhiều trường phái sử dụng TVC từ xưa phải khép nép dưới cái bóng quá lớn của tiền vệ trung tâm, thì nay bắt đầu trỗi dậy. Ngày nay ngoại trừ các tiền vệ trung tâm thì TVC cũng tham dự vào việc giúp các đội bóng kiểm soát tốt hơn khu trung tuyến, là mũi khoan bén nhọn xuyên thủng các hàng hậu vệ càng ngày càng dày đặc, càng ngày càng chắc chắn. Với một TVC tốt, các đội bóng cũng trở nên đa dạng hơn trong các bài tấn công, chắc chắn hơn trong việc phòng thủ.

Hiểu được tầm quan trọng của TVC trong tương lai nên tôi viết bài này để nói rõ hơn về một trường phái xây dựng tiền vệ cánh đa năng (überwinger) và so sánh họ với các tiền vệ cánh thuần chủng (naked winger or pure winger). Tôi xin gọi tắt họ trong bài này là các UW và các NW.

Thế nào là một überwinger?

Đề cập nãy giờ nên chắc vài bạn tự hỏi từ "überwinger" nghĩa là gì. Từ "überwinger" lần đầu tiên được game thủ người Mỹ Basil_II của đội Byzantines (8174) sử dụng tại liên đoàn Wing - Market & Discussion. Và sau đó thì người chơi bắt đầu dùng từ này để nói về các TVC đa năng đi theo hướng giúp đội bóng của mình gia tăng khả năng cầm bóng. Một TVC đa năng überwinger (hay còn có tên gọi khác là combo winger hoặc possession winger) chính là các TVC có được khả năng kiến thiết [playmaking] hay chạy cánh [winger] ở mức cao. Nhưng như thế vẫn chưa có thể gọi các TVC này là một überwinger. Các UW phải có thêm kỹ năng, hoặc chuyền bóng [passing], hoặc đá phạt [Set pieces] tùy theo kỹ năng đặc biệt (KNDB) mà TVC đó có.

Đội Tây Ban Nha đã giành chức vô địch World Cup năm 2010 khi không có trong tay một TVC thuần chủng như Hà Lan với Robben, Bồ Đào Nha với Ronaldo. Các cầu thủ chạy cánh của Tây Ban Nha trong kỳ World Cup này là các cầu thủ đa năng, một mặt vừa tấn công cánh, một mặt thì giúp các tiền vệ trung tâm kiểm soát bóng và là nơi cung cấp bóng cho hàng tiền đạo phía trên. Trong Hatrick cũng vậy, một UW được tạo ra nhằm giúp cho đội bóng nâng cao khả năng tấn công cánh và khả năng cầm bóng trong cùng lúc. Ngoài ra họ cũng giúp các huấn luyện viên (HLV) có nhiều sự lựa chọn hơn trong việc bố trí đội hình bằng cách bố trí họ ở nhiều vị trí khác nhau chỉ trong một trận đấu.

Vậy tại sao các UW hữu dụng như thế mà hầu như chỉ có các nước lớn, có hệ thống đào tạo bài bản mới có, hay hầu như chỉ có một vài nước lớn như Đức, Thụy Điển,... mới sở hữu cầu thủ UW trong đội tuyển?

Các ưu nhược điểm của überwinger

Câu trả lời của câu hỏi trên là do hệ thống huấn luyện của Hattrick. Để huấn luyện ra một UW chính thống theo hệ thống huấn luyện cũ là rất khó khăn. Những UW được huấn luyện ra thường chỉ có 3 kỹ năng chính ở mức đẳng cấp quốc tế (world class). Và với điều này thì thường họ không nằm trong mắt của các HLV đội tuyển quốc gia. Chỉ có những quốc gia có hệ thống huấn luyện tốt, bài bản hoặc có những người chơi rất "điên cuồng" quyết tâm trong gần 4 năm ngoài đời hoặc 11 mùa trong Hattrick để huấn luyện ra một UW mới có khả năng sở hữu những tiền vệ cánh đa năng đủ chuẩn này. Cho nên thời gian huấn luyện lâu, rủi ro trong quá trình huấn luyện nhiều, tìm được cầu thủ đúng chuẩn, đúng thời gian để huấn luyện một cách tối ưu khó chính là các nhược điểm của huấn luyện UW. Thông thường 1 cầu thủ được huấn luyện từ 17 tuổi 0 ngày, với huấn luyện viên (HLV) giỏi (solid), 10 trợ lý HLV thì cũng phải tới 27, 28 tuổi mới có khả năng tạo ra 1 UW có 3 kỹ năng chính đạt mức mê hoặc (titanic) đủ chuẩn tham dự vào đội tuyển quốc gia. Còn nếu muốn đúng 4 kỹ năng chính đạt mức mê hoặc thì cần tới năm 30 tuổi mới đủ.

Tuy nhiên những ưu điểm của überwinger cũng rất nhiều. Thứ nhất, là họ có khả năng ngang bằng với các TVC thuần chủng đạt mức cao ở kỹ năng chính chạy cánh và kỹ năng chuyền bóng (tính theo mức rating). Nhưng tiền lương thì lại ít hơn rất nhiều. Thứ hai, họ có thể được sử dụng ở nhiều vị trí như tiền vệ cánh tấn công (WO), tiền vệ cánh bó trung lộ (WTM), hậu vệ cánh tấn công (OWB), tiền vệ trung tâm (IM) hay tiền vệ trung tâm dạt cánh (IMTW) ngoài việc có thể bố trí họ ở vị trí TVC bình thường. Chính vì sự đa năng này mà HLV có thể bố trí, thay đổi đội hình nhiều lần trong 1 trận đấu mà không phải mất một lần thay người. Chính vì thế mà một đội tuyển có trong tay một UW sẽ rất khó bị dự đoán, linh động và có tính chiến đấu cao.Thứ ba, từ sau mùa trước khi hàng tiền vệ trung tâm chỉ còn có thể bố trí 3 cầu thủ thì việc bố trí sao cho hợp lý nhằm chiếm được khu trung tâm ngày càng quan trọng. Ngoại trừ 3 tiền vệ trung tâm có thể giúp cho việc chiếm khu trung tuyến thì các vị trí hậu vệ tấn công (OCD), tiền vệ cánh (W), tiền đạo lùi (DF). Tuy nhiên nếu sử dụng OCD thì coi như ta bỏ ngỏ hàng phòng thủ, DF thì ta sẽ tự làm yếu đi khả năng tấn công của đội bóng. Chỉ có TVC là vừa giúp cho việc nắm trung lộ mà ta không sợ bị mất khả năng tấn công cánh hay phòng thủ cánh nhiều. Ngoài ra với việc chỉnh TVC bó trung lộ sẽ giúp ta càng nâng cao khả năng cầm bóng của toàn đội.
Chỉ cần những điều này thì một đội bóng có từ 2 UW trở lên sẽ chiếm rất nhiều lợi ích mà các đội khác đều thèm muốn.

Cách huấn luyện cho überwinger

Nếu với tốc độ huấn luyện như cũ thì việc tạo ra một UW là rất khó khăn. Thường cầu thủ lên tới 27,28 tuổi mới đạt được yêu cầu. Hiện tại với tốc độ mới thì việc huấn luyện một UW sẽ khả thi hơn nhiều. Có nhiều cách huấn luyện cho UW nhưng tựu chung có hai lối huấn luyện chủ yếu : bắt đầu từ chạy cánh và bắt đầu từ kiến thiết.

Tôi xin nói về lối huấn luyện đầu tiên. Lối huấn luyện này thường được sử dụng với những ai có kiểu huấn luyện là chạy cánh và cầu thủ bắt đầu được huấn luyện từ lúc 17 tuổi. Kiểu huấn luyện này thường được dùng ở các cầu thủ có kỹ năng đặc biệt (KNDB) là nhanh nhẹn hay ngẫu hứng. Khi cầu thủ này gần 19 tuổi và đạt mức chạy cánh siêu phàm và gần tới điểm lên kỹ năng mê hoặc thì sẽ dừng lại. Lúc này có 2 kiểu. Nếu cầu thủ có KNDB là ngẫu hứng thì sẽ tiếp tục huấn luyện chuyền bóng cho họ lên tới mức y như chạy cánh rồi chuyển sang huấn luyện kiến thiết lên tới mức mê hoặc thì dừng lại và huấn luyện tiếp chạy cánh cùng chuyền bóng cho lên cùng mức như kiến thiết. Còn không có KNDB này thì sẽ huấn luyện kiến thiết trước rồi mới tới chuyền bóng.

Cách thứ hai thì dùng cho những ai muốn huấn luyện UW nhẹ nhàng. Họ chọn mua những TVTT gần 20 tuổi có kỹ năng kiến thiết siêu phàm và gần lên mê hoặc. Sau đó họ huấn luyện cầu thủ y như cách 1. Chỉ khác là họ sẽ huấn luyện chạy cánh trước rồi mới chuyển sang chuyền bóng. Cách này sẽ cho ra cầu thủ lớn tuổi hơn cách 1 do việc chọn cầu thủ vừa ý rất khó khăn. Nhưng sẽ nhàn hạ hơn, và khiến người chơi hứng thú hơn. Thế tại sao lại chọn mua TVTT? Đơn giản vì TVTT rẻ hơn rất rất nhiều so với TVC.
Sau đó thì tùy phong cách mỗi người. Đa phần sẽ chọn nâng cao chỉ số chạy cánh lên thần thánh (divine) hay không tưởng (utopian) do kiểu huấn luyện này có thể đưa một kỹ năng lên đến mức tối đa. Nếu là UW nhanh nhẹn thì có thể nâng vừa chạy cánh vừa chuyền bóng lên ma thuật (magical). Còn nếu là UW ngẫu hứng thì thường sẽ được chọn nâng tiếp kỹ năng sút phạt lên thần thánh và sau đó là kỹ năng chuyền bóng lên ma thuật.

Còn tại sao cả hai kiểu huấn luyện đều chỉ đưa kỹ năng lên đến mức siêu phàm gần lên mê hoặc rồi chuyển sang huấn luyện kiểu khác? Vì nếu để một kỹ năng lên đến mức mê hoặc quá sớm, thì có khả năng kỹ năng đấy bị rơi xuống siêu phàm khi quá trình huấn luyện UW chưa xong.

Kỹ năng đặc biệt cho überwinger

Thông thường thì mọi người hay chọn các cầu thủ nhanh nhẹn để huấn luyện thành UW. Tại sao? Vì một TVC nhanh nhẹn có thể tạo ra nhiều sự kiện đặc biệt nhất trong các loại KNDB. Thứ hai, khả năng để TVC nhanh nhẹn tạo ra một cơ hội trong trận đấu là rất lớn, lớn hơn nhiều so với các KNDB khác. Cụ thể là có 15,3% khả năng cho TVC nhanh nhẹn (quick) tạo cơ hội với 7,2% cho chính TVC và 8,1% cho đồng đội (chưa tính các tình huống bình thường). Tuy nhiên, một TVC nhanh nhẹn vẫn có khuyết điểm : chính là họ dù nhanh đến đâu thì họ vẫn bị các hậu vệ có chuyên môn cao chặn đứng.

Xu hướng thứ hai và mới hiện nay là sử dụng UW ngẫu hứng. Ngày xưa các unrip UW không được trọng dụng bởi tốc độ huấn luyện cũ sẽ không giúp tạo ra một UW đúng nghĩa, chính xác là một ngẫu hứng UW cũ thường thiếu kỹ năng chuyền bóng mà kỹ năng này thì rất quan trọng với họ. Tuy nhiên ta đã có thể tạo được một ngẫu hứng UW đúng nghĩa với tốc độ huấn luyện mới. Ưu điểm lớn nhất của ngẫu hứng UW là một khi đã tạo ra cơ hội thì chỉ có trời cứu, chứ không hàng hậu vệ nào ngăn chặn được họ, cho dù đó là hàng hậu vệ 5 người toàn thần thánh kỹ năng phòng ngự. Ngoài ra, khác với tiền vệ và hậu vệ, tiền vệ cánh ngẫu hứng hoàn toàn không bị ảnh hưởng của sự kiện đặc biệt chuyền bóng cho đối phương ghi bàn vào lưới nhà. Tuy nhiên khả năng để họ tạo ra một cơ hội thì ít hơn hẳn TVC nhanh nhẹn. Cụ thể là họ có 5,7% khả năng tạo cơ từ KNDB của mình với 1,5% tạo cơ hội bằng cách sử dụng đường chuyền bất ngờ cho đồng đội ghi bàn, 2,4% tạo cơ hội từ một đường dẫn bóng ngẫu hứng, đưa tiền vệ cánh vào tình huống ghi bàn và 1,8% TVC ngẫu hứng suýt ghi bàn nhưng bị dội bóng ra và đồng đội ập vào ghi bàn. Một cách lựa chọn khác là huấn luyện TVC đánh đầu (head) nhằm tăng khả năng không chiến hay kỹ thuật (technical) để lợi dụng lợi thế của KNDB này khi trời nắng và để tìm diệt các hậu vệ hay tiền vệ đánh đầu của đối phương, gần giống như thế nếu sử dụng TVC sức mạnh (powerful), tuy nhiên TVC có KNDB này thường có xu hướng huấn luyện thành tiền vệ cánh phòng ngự như Javier Zanetti. Và các cách lựa chọn TVC này không thông dụng bằng 2 kiểu trên.

Kết luận :

Với hệ thống huấn luyện và cách xếp đội hình kiểu mới thì thời đại của các cầu thủ đa năng nói chung và của các überwinger nói riêng bắt đầu. Càng ngày sẽ càng có nhiều UW ra đời và nếu Việt Nam chúng ta có những cầu thủ như thế này thì sẽ tăng chất lượng và trình độ của đội tuyển lên rất nhiều. Đó chính là mục đích chủ yếu của tôi khi viết bài này. Hi vọng sẽ có bạn cảm thấy thích thú và bắt đầu huấn luyện các UW. Tôi cũng xin các bạn thứ lỗi về những lỗi có thể có trong bài do tôi chỉ là người thu lượm các kiến thức trên wiki, các forum của các nước lớn trong HT và trên các trang web khác cùng với những suy luận của riêng bản thân, chứ không phải là những kinh nghiệm của chính bản thân. Chính vì vậy tôi cũng mong các bạn góp ý để hoàn chỉnh về cách huấn luyện cho überwinger.

Phụ lục

Ảnh hưởng của kỹ năng chạy cánh [winger] đến các vị trí :
Thủ Môn : Không sử dụng kỹ năng chạy cánh.
Hậu vệ trung tấm (CD) : CD hướng ra cánh sử dụng 0.19 kỹ năng chạy cánh của họ. Còn lại không sử dụng kỹ năng chạy cánh.
Hậu vệ cánh (WB) : được điều chỉnh đá
- phòng ngự (D): Sẽ dùng 0.28 kỹ năng chạy cánh của họ.
- hướng vào trung lộ TM): sử dụng 0.24 kỹ năng chạy cánh.
- bình thường (N): sử dụng 0.44 kỹ năng chạy cánh.
- tấn công (A): sử dụng 0.54 kỹ năng chạy cánh.
Tiền vệ trung tâm (IM): IM đá hướng ra biên sử dụng 0.40 kỹ năng chạy cánh của họ. Các loại khác không sử dụng.
Tiền vệ cánh (W) : được điều chỉnh đá
- D : sử dụng 0.63 kỹ năng chạy cánh của họ.
- TM : sử dụng 0.49 kỹ năng chạy cánh.
- N : sử dụng 0.75 kỹ năng chạy cánh.
- A: sử dụng 0.88 kỹ năng chạy cánh.
Tiền đạo (F) : được điều chỉnh đá
- D : sử dụng 0.11 kỹ năng chạy cánh của họ, tác dụng cho cả 2 cánh.
- N : sử dụng 0.16 kỹ năng chạy cánh, tác dụng cho cả 2 cánh.
- hướng ra cánh:sử dụng 0.46 kỹ năng chạy cánh của họ và chỉ tác dụng cho 1 cánh.

Ảnh hưởng của tiền vệ cánh lên các tuyến

TVC đá theo kiểu bình thường sẽ đóng góp :
- tấn công cánh (WA): 0.75 của kỹ năng chạy cánh (winger) của họ + 0.18 kỹ năng chuyền bóng (passing) của họ.
- phòng thủ cánh (WD): 0.35 của kỹ năng phòng ngự (defending).
- trung tuyến (M): 0.21 của kỹ năng kiến thiết (playmaking).
- phòng thủ trung tâm (MD): 0.13 của kỹ năng phòng ngự (defending).
- tấn công trung tâm (MA): 0.06 kỹ năng chuyền bóng (passing) của họ.
TVC tấn công sẽ đóng góp :
-WA: 0.88 của kỹ năng chạy cánh của họ + 0.21 kỹ năng chuyền bóng của họ.
- M: 0.18 của kỹ năng kiến thiết.
- WD: 0.18 của kỹ năng phòng ngự.
- MA: 0.08 kỹ năng chuyền bóng của họ.
- MD: 0.05 của kỹ năng phòng ngự.
TVC phòng ngự sẽ đóng góp :
- WA: 0.63 của kỹ năng chạy cánh của họ + 0.15 kỹ năng chuyền bóng của họ.
- WD: 0.49 của kỹ năng phòng ngự.
- M: 0.18 của kỹ năng kiến thiết.
- MD: 0.16 của kỹ năng phòng ngự.
- MA: 0.03 kỹ năng chuyền bóng của họ.
TVC bó trung lộ sẽ đóng góp :
- WA: 0.49 của kỹ năng chạy cánh của họ + 0.12 kỹ năng chuyền bóng của họ.
- WD: 0.28 của kỹ năng phòng ngự.
- M: 0.27 của kỹ năng kiến thiết.
- MD: 0.15 của kỹ năng phòng ngự.
- MA: 0.09 kỹ năng chuyền bóng của họ.
(Nguồn : Liên đoàn Wing Market & Discussion)
foleg

Link directly to this article (HT-ML, for the forum): [ArticleID=11709]